مراکز و مجتمع تجاری، مال‌ها قلب شهرهای امروزی هستند، از گذشته فضاهای تجاری چه در قالب بازارچه‌ها و چه امروز در پوشش مراکز بزرگ تجاری در واقع حکم قلب و از ارکان هر مجموعه زیستی هستند. امروزه به دلیل مشکلات شهر نشینی، کمبود زمان عموم مردم به دنبال آن هستند که با اتومبیل خود به مراکز خرید مراجعه کنند و تمامی‌مایحتاج خود را تهیه کنند; به همین دلیل در سال‌های اخیر طراحی مجتمع تجاری، فروشگاه‌های زنجیره ای و مال‌ها که در آن انواع نیاز‌های خریداران رفع می‌شود به شدت رشد و توسعه یافته است.
این مجموعه‌ها با توجه به کاربری‌های خود همچون تجاری، اداری، تفریحی و ورزشی طراحی و اجرا می‌شوند. در دنیای امروزی مراکز تجاری در واقع محلی برای پاسخگویی به نیاز‌های اساسی خریداران نیستند بلکه بیشتر جایی برای فرونشاندن عطش مصرف افراد هستند، حتی مصرف تصاویر و اجناس از پشت ویترین‌های خوش آب و رنگ که لزوما آنها را نمیخریم از همین رو طراحی و دکوراسیون مراکز خرید از اهمیت بالایی برخوردار است.
اهمیت طراحی مجتمع‌های تجاری و اداری
معماری مراکز و مجتمع‌های تجاری جز مواردی هستند که طراحی آن نیازمند مطالعه و بررسی‌های دقیق و فکر شده ای است زیرا طراحی چنین مجموعه‌هایی می‌تواند بستر شهرسازی را تغییر دهد.
اولین مجتمع تجاری ایران در دوره ساسانیان در شهرهای بازرگانی و تولیدی شکل گرفت. بر اساس اطلاعات موجود از اواخر قرن اول هجری به بعد در بسیاری از شهرها مراکزخرید به وجود آمدند که با گذر زمان شکل وسیع تری به خود گرفتند تا به امروز که به مراکز بزرگ تجاری و مال‌ها مبدل شده اند.
نکاتی در طراحی مراکز تجاری
در طراحی مراکز خرید نه تنها طراحی فیزیکی محیط مرکز خرید باید مورد توجه باشد بلکه باید برتمام بخشها مانند معابر، ورودی‌ها، پارکینگ، پیاده رو‌ها، امکانات مسیر، نورپردازی، مبلمان و فضای عمومی‌توجه و دقت داشته باشیم.
فضاهای عمومی‌مهم ترین عنصر طراحی پلان مجتمع تجاری هستند این فضاها باید به شکلی طراحی شوند که به خریداران یک حس جمعی القا کنند بدین منظور در این فضاها از عناصر بصری مرسوم در تمام دنیا بیشترین استفاده شده است.
چند مورد از نکات مهم در طراحی مجتمع‌های تجاری
- مکان یابی سایت
- جذابیت مرکز برای مراجعین
- طراحی اصولی سایت
- تخصیص عقب نشینی برای پارکینگ محوطه و خیابان
- ایجاد پیاده رو
- طراحی ورودی جذاب و شاخص
- ایجاد مسیری از کنج خیابان به مرکز خرید
- طراحی پارکینگ
- طراحی محوطه اطراف
- ایجاد منظر از قسمت‌های مختلف به خیابان‌های اطراف
- طراحی و ایجاد فضاهای عمومی‌اجتماعی در سایت
طراحی نمای مجتمع‌های تجاری و اداری
پیش از پرداختن به مبحث نمای ساختمان‌های تجاری و اداری باید به این موضوع اشاره کرد که در معماری هر متریال و مصالح بکار رفته در نما به طور مستقل تعریف ویژه خود را دارند به عنوان مثال انتخاب آجر نما در فرهنگ ایران بیشتر برای ساختمان‌های مسکونی متداول است و استفاده از سنگ‌ها در مقیاس بزرگ در ساختمان‌های اداری مرسوم است. در طراحی نمای مراکز تجاری باید نمایی را در نظر داشت که با اقلیم و فرهنگ منطقه همخوان باشد همچنین بیانگریک مرکزعمومی‌و بزرگ باشد .استفاده از شیشه‌های سکوریتی و امثال آن گزینه مناسبی در طراحی نماهای مجتمع تجاری هستند. در نماهای تجاری چگونگی استفاده متریال در اندازه‌های بزرگ و یکپارچگی نما خود نشان‌دهنده سلاوت و بزرگی مجتمع خواهد بود و مراجعین را به ورود دعوت می‌کند.
ورودی مراکز تجاری
اولین چیزی که در یک ساختمان به چشم می‌خورد ورودی ساختمان است که بیشتر مواقع با نمای ساختمان یکپارچه است .طراحی یک ورودی منحصربفرد برای مال‌ها و مراکز اداری بسیار حائز اهمیت است که نشان‌دهنده این بوده که ساختمان برای بازدید عموم است. ورودی مراکز تجاری به قسمت دو تقسیم می‌شود. ورودی سواره رو که به پارکینگ‌ها ختم می‌شود و ورودی پیاده که مستقیم به داخل مرکز عابرین را هدایت می‌کند.
طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی مراکز خرید و تجاری
یکی از مواردی که می‌تواند باعث جذب افراد به مراکز خرید و تجاری گردد بی شک طراحی خلاقانه و دکوراسیون جذاب و منحصربفرد است توجه به این بخش می‌تواند کشش عجیبی را برای جذب عموم به داخل ساختمان و خرید داشته باشد .خلق دکوراسیون همسو با محیط که باعث آسایش و آرامش بازدیدتان و خریداران گردد از دیگر موارد مهم در طراحی مجتمع تجاری است .طراحی لابی مرکزی ،آبنما و صندلی و نیمکت‌هایی برای استراحت خریداران و همچنین ایجاد کافی شاپ و رستوران‌ها از لازمه طراحی مراکز تجاری و خرید بوده است.
طراحی داخلی و مبلمان مجتمع تجاری
نیمکت، میز و صندلی و تمامی‌مبلمان باید به شکلی طراحی و انتخاب شوند که بهترین موضوعیت مرکز تجاری را انعکاس دهند. رنگ، طرح، المان‌ها، نورپردازی و به طور کلی حرکت و شوق بصری کلیدی ترین موارد در یک طراحی موفق تجاری هستند. طراحی داخلی مجتمع تجاری نمی‌تواند تصادفی و بدون هدف باشد بلکه طراحی شما باید در راستای معرفی و ترغیب خریداران باشد.
نورپردازی
علاوه بر تفریحات و المان و علائم که وابسته به نور هستند .روشنایی و نورپردازی مراکز تجاری در عین شدید بودن باید پنهانی و پوشیده و البته که متغیر باشد. در نورپردازی مجتمع تجاری باید توجه داشت که یک نور همیشگی می‌تواند خسته کننده باشد. یک نورپردازی مناسب و اصولی باعث می‌شود خریدار زمان بیشتری را برای دور زدن و خرید کردن در مرکز صرف کند.
رنگ
تنوع رنگی و هم سو یکی از اصول طراحی موفق مراکز تجاری است در یک مرکز تجاری که به طور صحیح طراحی شده باشد عملکرد چشم انداز بسیار مهم تر از خود ساختمان خواهدبود. طراحی رنگ و بافت مناسب فضاها بیشتر باعث ارائه مفهوم بکار میرد.
طراحی فضاهای تفریحی در مراکز تجاری
یکی از مهم ترین دغدغه‌های والدین و خانواده در هنگام خرید و گردش در مراکز خرید، کودکان هستند که خرید کردن و گذراندن ساعات طولانی برای آنان خسته کننده و کسالت آور است از این رو معماران را به طراحی و ایجاد فضاهایی امن چون خانه بازی، شهربازی‌های سرپوشیده در داخل مراکز وا داشته است وجود چنین فضاهایی اختصاصی باعث شده تا کودکان نیز همچون بزرگسالان از گذراندن ساعات‌های طولانی در این مراکز لذت ببرند و همچین خانواده‌ها نیز با آرامش بیشتری به خرید خود بپردازند. مرکز خرید تیراژه در تهران، الماس شرق در مشهد و ستاره فارس شیراز جزء مراکزی هستند که می‌توان به آنها اشاره کرد.
سهولت در رفت و آمد (ورودی و خروجی‌ها ) در مراکز تجاری
طراحی راه‌های دسترسی آسان و راحت به تمامی‌طبقات و واحد ضروری ترین قسمت در معماری مراکز خرید و تجاری به شمار می‌آید زمانی که ما پا به مراکز تجاری و خرید می‌گذاریم یک هدف را دنبال می‌کنیم خرید کردن و سهولت کامل رفت و آمد در راهروهای عریض بدون حس گمشدگی است.
در ساختمانهایی که مساحت مفید کف آن بیش از ۱۵۰۰ متر مربع باشد الزامی‌است که ورودی و خروجی مجزا و دور از یکدیگر طراحی شود .حداقل ارتفاع و عرض ورودی در طبقه همکف ۳۷۰ سانتی متر اختصاص داده می‌شود.
استفاده از درب کشویی در مجتمع تجاری بزرگ ممنوع است لازم است درب‌های خارجی رو به بیرون باز شوند معمولا ورودی مراکز خرید ۵/۳ متر ارتفاع و پهنا دارد.
طراحی سرویس‌های بهداشتی در مجتمع تجاری و مراکز خرید
حداقل به ازای هر ۲۵ زن و همچنین برای هر ۲۵ مرد یک توالت لازم است. از ۱۰۰ نفر کارمند به بالا برای هر ۲۰ کارمند یک توالت اضافه می‌شود.
در کنار سرویس‌های بهداشتی برای راحتی کارمندان و فروشندگان مجتمع تجاری فضاهایی برای تعویض لباس، خشک کردن لباس‌های بیرونی در زمان بارندگی، نمازخانه نیز در نظر گرفته می‌شود.
طراحی آسانسور‌ها در مراکز تجاری
آسانسور‌ها در مراکز تجاری به شکل گروهی هستند و باید از ورودی کاملا مشهود باشند در مراکز بزرگ تجاری فاصله آسانسور‌ها از هر غرفه نباید بیش از ۵۰ متر باشد آسانسور‌ها را می‌توان پشت به پشت گروه بندی کرد.
گروه بندی آسانسورهای مراکز تجاری به صورت زیر میباشد
آسانسورهای نفر بر (کم رفت و امد)
آسانسورهای برانکار /نفربر
آسانسورهای با رفت و آمد زیاد
آسانسورهای چند منظوره
آسانسور برای حمل بار
حداکثر مسافت طی شده آسانسورهای تجاری ۲۵ متر و سرعت ماکزیمم ۱ متر بر ثانیه است و حداقل فضای انتظار برای این گونه آسانسور‌ها ۱۵۰،۱۵۰ میباشد
طراحی پله برقی و نقاله مسافرتی در مراکز تجاری
پله برقی‌های ساختمانی به شکل سازهای فولادی در مسیر‌های پر رفت و آمد جهت سهولت و نظم بیشتر طراحی می‌شوند. پله برقی‌های تجاری با زاویه حدود6 که تناسبات آن برای ارتفاع کمتر از ۳۵ درجه و سرعت ۵/۰متر برثانیه اجرا می‌شوند.
نقاله مسافرتی
عرض و ظرفیت رفت و آمد نقاله‌های مسافرتی همچون پله برقی میباشد.با زوایای شیب ۸-۵ درجه و سرعت مجاز ۷۵/۰ متر بر ثانیه هستند.
طراحی رستوران و کافی شاپ در مجتمع خرید
با گذراندن ساعت‌های طولانی و خرید در مراکز تجاری نیاز به استراحت و تجدید قوا و صرف غذا و نوشیدنی بسیار خوشایند لازم بوده به همین دلیل طراحی فضاهایی به عنوان کافی شاپ و رستوران در مجتمع تجاری بسیار مهم است.
مساحت در نظر گرفته در کافی شاپ‌ها برای هر نفر ۱.۲ تا ۱.۴ متر مربع میباشد. اندازه میزها در کافی شاپ برحسب نوع رستوران فرق دارد اندازه میزها دونفره درکافه تریا ۶۰×۶۰ و برای چهار نفره ۶۰×۱۱۰طراحی می‌شوند.
طراحی رستوان مراکز تجاری باید به گونه ای باشد که چیدمان میز صندلی‌ها با ترتیب‌های گوناگون امکان پذیر باشد.
سیستم تهویه در مراکز تجاری
در مراکز تجاری بعد از ساعت اشتغال به کار دما حداقل ۱۶ درجه سانتی گراد میباشد . تهویه هوا در واحد‌های بزرگتر باید توسط پروانه‌های بیرون دهنده و کشنده هوا و سیستم تهویه مطبوع انجام شوددر سیستم گرمایش باید گرمای حاصل از سیستم‌های روشنایی ،افراد و اجناس نیز در نظر گرفته گردد.
طراحی پارکینگ در مجتمع تجاری
در مراکز خرید خطی ،پارکینگ معمولا در حد فاصل خیابان و جلو فروشگاه‌ها قرار دارد .در مراکز خرید حومه ای و منطقه ای پارکینگ معمولا در طبقه همکف طراحی می‌شود در منطقه‌های تجاری با توجه به قیمت بالای زمین پارکینگ‌ها به صورت طبقاتی و چند طبقه و پیوسته هستند .در برخی از پروژه‌ها طراحی پارکینگ‌ها برای صرفه جویی در پشت بام مراکز نیز صورت می‌گیرد.
محوطه سازی و ایجاد فضای سبز مراکز تجاری
شاید در گذشته آنچنان که باید به محوطه سازی و ایجاد فضاهای سبز آنچنان که باید توجه نمی‌شده اما امروزه معماران برای کشاندن افراد به داخل مراکز و ایجاد انگیزه دست به طراحی محوطه و فضاهای بیرونی مراکز نیز زده اند. مجتمع تجاری سینا در شیراز یکی از چندین پروژه‌های تجاری بوده که طراحی فضای سبز خارج ساختمان در آن کاملا اصولی اجراشده است.
با توجه به اطلاعاتی که با شما به اشتراک گذاشته‌ایم چنانچه قصد طراحی و ساخت مجتمع تجاری رادارید میتوانیدبا همکاران ما در گروه معماری مدرن ویلا در تماس باشید همچنین ایده‌ها و نظرات خود را با مشاورین ما در میان بگذارید.
دیدگاه خود را بنویسید