مراکز و مجتمع‌های تجاری یا همان مال‌ها به نوعی نبض شهرهای مدرن محسوب می‌شوند. از گذشته تاکنون فضاهای تجاری، چه در قالب بازارچه‌های سنتی و چه امروزه به شکل مراکز خرید بزرگ، یکی از ارکان اصلی زندگی شهری بوده‌اند. با توجه به مشکلات ناشی از شهرنشینی و کمبود وقت، بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند با خودرو شخصی خود به مراکز خرید مراجعه کرده و تمامی‌نیازهایشان را در یک مکان تأمین کنند. این امر باعث شده تا طی سال‌های اخیر طراحی مجتمع‌های تجاری، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و مال‌هایی که انواع نیازهای خریداران را پوشش می‌دهند، به شکل چشمگیری رشد و گسترش یابد.
این مجموعه‌ها بر اساس کاربری‌های مختلف نظیر تجاری، اداری، تفریحی و ورزشی طراحی و ساخته می‌شوند. در دنیای امروزی، مراکز تجاری دیگر تنها محلی برای برآوردن نیازهای ضروری خریداران نیستند، بلکه بیشتر به فضایی تبدیل شده‌اند که عطش مصرف‌گرایی افراد را تأمین کنند؛ حتی اگر این مصرف صرفاً تماشای ویترین‌های جذاب باشد، بدون اینکه خریدی انجام گیرد. به همین دلیل طراحی داخلی و دکوراسیون این مراکز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
اهمیت طراحی مجتمع‌های تجاری و اداری: چرا طراحی نقش کلیدی دارد؟
طراحی معماری مراکز و مجتمع‌های تجاری از جمله حوزه‌هایی است که نیازمند بررسی‌های موشکافانه و برنامه‌ریزی دقیق است، چرا که ساخت این‌گونه مجموعه‌ها می‌تواند تأثیر بسزایی در تغییر ساختار شهرسازی داشته باشد.
اولین مجتمع‌ها یا پاساژهای تجاری ایران در دوره ساسانیان و در شهرهای بازرگانی و تولیدی شکل گرفتند. بر اساس شواهد تاریخی، از اواخر قرن اول هجری، مراکز خرید در بسیاری از شهرها ایجاد شدند و با گذشت زمان به تدریج گسترش پیدا کردند تا امروزه به صورت مراکز بزرگ تجاری و مال‌ها دیده شوند.
نکاتی مهم در طراحی مراکز تجاری: چگونه یک مرکز خرید موفق و جذاب بسازیم؟
در طراحی مراکز خرید، علاوه بر توجه به جنبه‌های فیزیکی محیط، باید به تمامی‌بخش‌ها از جمله معابر، ورودی‌ها، پارکینگ‌ها، پیاده‌روها، امکانات مسیر، نورپردازی، مبلمان و فضاهای عمومی، با دقت و توجه کافی پرداخت.
فضاهای عمومی‌به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین عناصر طراحی پلان مجتمع‌های تجاری به شمار می‌روند. این فضاها باید به گونه‌ای طراحی شوند که حس جمعی و تعامل را در خریداران تقویت کنند. برای دستیابی به این هدف، استفاده حداکثری از عناصر بصری رایج و استانداردهای جهانی در این فضاها اهمیت ویژه‌ای دارد.
چند مورد از نکات مهم در طراحی مجتمع‌های تجاری
- مکان یابی سایت
- جذابیت مرکز برای مراجعین
- طراحی اصولی سایت
- تخصیص عقب نشینی برای پارکینگ محوطه و خیابان
- ایجاد پیاده رو
- طراحی ورودی جذاب و شاخص
- ایجاد مسیری از کنج خیابان به مرکز خرید
- طراحی پارکینگ
- طراحی محوطه اطراف
- ایجاد منظر از قسمت‌های مختلف به خیابان‌های اطراف
- طراحی و ایجاد فضاهای عمومی‌اجتماعی در سایت
طراحی نمای مجتمع‌های تجاری و اداری
پیش از پرداختن به موضوع نمای ساختمان‌های تجاری و اداری، باید به این نکته توجه کرد که در معماری، هر متریال و مصالح استفاده شده در نما دارای ویژگی‌ها و تعریف‌های مخصوص به خود است. به عنوان نمونه، در فرهنگ ایران، کاربرد آجر نما بیشتر برای ساختمان‌های مسکونی رایج بوده، در حالی که سنگ‌ها اغلب در مقیاس بزرگ برای ساختمان‌های اداری به کار می‌روند. در طراحی نمای مراکز تجاری نیز لازم است نمایی طراحی شود که با اقلیم و فرهنگ منطقه همخوانی داشته باشد و علاوه بر آن، نشان‌دهنده یک مرکز عمومی‌و گسترده باشد.
استفاده از شیشه‌های سکوریت و متریال مشابه، گزینه‌های مناسبی برای طراحی نمای پاساژهای تجاری محسوب می‌شوند. در نماهای تجاری، نحوه به‌کارگیری متریال در ابعاد بزرگ و ایجاد یکپارچگی در طراحی، می‌تواند نمادی از شکوه و ابعاد وسیع مجتمع باشد و حس دعوت‌کنندگی بیشتری برای مراجعین فراهم کند.
ورودی مراکز تجاری
اولین بخشی که در یک ساختمان تجاری جلب توجه می‌کند، ورودی آن است که اغلب با نمای ساختمان هماهنگی دارد. طراحی ورودی اختصاصی برای مراکز تجاری و اداری اهمیت بالایی دارد زیرا نشان می‌دهد که این مکان برای عمومی‌بازدید آماده است. ورودی مراکز تجاری به دو بخش تقسیم می‌شود: ورودی سواره‌رو که به پارکینگ‌ها منتهی می‌شود و ورودی پیاده که مستقیماً عابران را به داخل هدایت می‌کند.
طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی مراکز خرید و تجاری
یکی از عوامل مؤثر در جذب افراد به مراکز خرید و تجاری، بدون شک طراحی خلاقانه و دکوراسیون جذاب و منحصربه‌فرد است. توجه به این جنبه می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در جلب نظر عموم برای ورود به ساختمان و انجام خرید داشته باشد. ایجاد دکوراسیونی هماهنگ با محیط که احساس آسایش و آرامش را برای بازدیدکنندگان و خریداران فراهم کند، از دیگر نکات کلیدی در طراحی مراکز تجاری محسوب می‌شود. طراحی مناسب لابی مرکزی، اضافه کردن آبنما، فراهم‌کردن صندلی‌ها و نیمکت‌هایی برای استراحت خریداران و همچنین ایجاد کافه و رستوران از اجزای ضروری طراحی این نوع فضاها به شمار می‌رود.
طراحی داخلی و مبلمان مجتمع تجاری: کلید جذب مشتری
نیمکت‌ها، میزها، صندلی‌ها و تمام اجزای مبلمان باید با دقت طراحی و انتخاب شوند تا به بهترین شکل نمایانگر مفهوم اصلی مرکز تجاری باشند. رنگ‌ها، طرح‌ها، عناصر بصری، نورپردازی و به طور کلی ایجاد یک جریان و انرژی بصری، از مهم‌ترین عوامل در موفقیت یک طراحی تجاری به شمار می‌آیند. طراحی داخلی مجتمع‌های تجاری نباید به صورت اتفاقی و بدون هدف صورت گیرد؛ بلکه باید به گونه‌ای انجام شود که خریداران را جذب و به تعامل بیشتر ترغیب کند.
نورپردازی مجتمع تجاری
علاوه بر سرگرمی‌ها و عناصر مرتبط با نور، روشنایی و نورپردازی در مراکز تجاری باید به گونه‌ای باشد که در عین شدت کافی، به شکلی نامحسوس و غیرآشکار انجام شود و همچنین از حالت یکنواخت فاصله بگیرد. در طراحی نورپردازی مراکز تجاری باید دقت داشت که نور ثابت و بدون تغییر می‌تواند حس خستگی ایجاد کند. یک نورپردازی اصولی و مناسب می‌تواند خریدار را ترغیب کند که زمان بیشتری را صرف قدم زدن و خرید در مرکز تجاری کند.
رنگ در مجتمع‌های تجاری
تنوع رنگ و هماهنگی یکی از اصول کلیدی در طراحی موفق مراکز تجاری به شمار می‌آید. در مرکزی که به‌خوبی طراحی شده باشد، تأثیر بصری فضاها اهمیت بیشتری نسبت به خود ساختمان پیدا می‌کند. انتخاب رنگ و بافت‌های مناسب برای فضاها بیشتر به انتقال مفهوم کمک می‌کند.
طراحی فضاهای تفریحی در مجتمع تجاری: نکاتی برای موفقیت
یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های والدین در هنگام خرید و گذراندن وقت در مراکز تجاری، کودکان هستند. برای کودکان، خرید کردن و سپری کردن مدت زمان طولانی در این فضاها اغلب خسته‌کننده و یکنواخت است. به همین دلیل، این موضوع معماران را ترغیب کرده تا فضاهای ایمنی همچون خانه‌های بازی و شهر‌بازی‌های سرپوشیده را در این مراکز طراحی و ایجاد کنند. وجود چنین بخش‌های اختصاصی باعث شده تا کودکان نیز بتوانند همانند بزرگسالان از وقت‌گذرانی در این مکان‌ها لذت ببرند و خانواده‌ها نیز با آرامش بیشتری به خرید و کارهای خود برسند. از جمله مراکز خریدی که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد، تیراژه در تهران، الماس شرق در مشهد و ستاره فارس در شیراز هستند.
سهولت در رفت و آمد (ورودی و خروجی‌ها) در مراکز تجاری
طراحی دسترسی‌های ساده و راحت به تمامی‌طبقات و واحدها از مهم‌ترین جنبه‌های معماری مراکز خرید و تجاری محسوب می‌شود. هنگام ورود به این مراکز، هدف اصلی ما خرید کردن است، بنابراین راهروهای عریض و مسیریابی ساده بدون حس گمشدگی اهمیت فراوانی دارند.
در ساختمان‌هایی که سطح مفید کف آن‌ها بیش از ۱۵۰۰ متر مربع است، طراحی ورودی و خروجی جداگانه و با فاصله از هم الزامی‌است. حداقل ارتفاع و عرض ورودی در طبقه همکف باید ۳۷۰ سانتی‌متر باشد.
همچنین استفاده از درب‌های کشویی در مجتمع‌های تجاری بزرگ ممنوع بوده و لازم است که درب‌های خارجی به سمت بیرون باز شوند. معمولاً ورودی مراکز خرید دارای ۳.۵ متر ارتفاع و پهنا است.
طراحی سرویس‌های بهداشتی در مجتمع تجاری و مراکز خرید
حداقل به ازای هر ۲۵ زن و هر ۲۵ مرد، یک توالت باید در نظر گرفته شود. برای تعداد کارکنان بالای ۱۰۰ نفر، به ازای هر ۲۰ نفر یک توالت اضافی پیش‌بینی می‌شود.
علاوه بر سرویس‌های بهداشتی، جهت رفاه کارمندان و فروشندگان مجتمع تجاری، فضاهایی برای تعویض لباس، خشک کردن پوشاک بیرونی در روزهای بارانی و اختصاص فضایی برای نمازخانه نیز طراحی شده است.
طراحی آسانسورها در مراکز تجاری
آسانسورها در مراکز تجاری به شکل گروهی هستند و باید از ورودی کاملا مشهود باشند. در مراکز بزرگ تجاری فاصله آسانسورها از هر غرفه نباید بیش از ۵۰ متر باشد آسانسورها را می‌توان پشت به پشت گروه بندی کرد.
گروه بندی آسانسورهای مراکز تجاری به صورت زیر می‌باشد
آسانسورهای نفر بر (کم رفت و امد)
آسانسورهای برانکار/ نفربر
آسانسورهای با رفت و آمد زیاد
آسانسورهای چند منظوره
آسانسور برای حمل بار
حداکثر مسافتی که آسانسورهای تجاری می‌توانند طی کنند، ۲۵ متر بوده و بیشترین سرعت آن‌ها ۱ متر بر ثانیه است. همچنین حداقل فضای انتظار مورد نیاز برای این نوع آسانسورها برابر با ۱۵۰ در ۱۵۰ سانتی‌متر است.
طراحی پله برقی و نقاله مسافرتی در مراکز تجاری
پله‌برقی‌های ساختمانی به‌صورت سازه‌های فولادی طراحی شده‌اند و برای مسیرهای پرتردد به‌منظور افزایش سهولت و ایجاد نظم بیشتر به کار می‌روند. در مقابل، پله‌برقی‌های تجاری با زاویه‌ای حدود 6 درجه ساخته می‌شوند که تناسبات آن برای ارتفاع کمتر از ۳۵ درجه و سرعت ۰.۵ متر بر ثانیه تنظیم شده است.
نقاله مسافرتی
ظرفیت و عملکرد نقاله‌های مسافرتی شبیه به پله‌برقی است، با شیب بین ۵ تا ۸ درجه و سرعت مجاز ۰.۷۵ متر بر ثانیه.
طراحی رستوران و کافی شاپ در مجتمع خرید
پس از سپری کردن ساعت‌های طولانی در مراکز خرید، نیاز به استراحت، تجدید انرژی، و لذت بردن از غذاها و نوشیدنی‌ها بسیار ضروری است. بنابراین، طراحی فضاهایی مانند کافی‌شاپ‌ها و رستوران‌ها در این مجتمع‌ها اهمیت زیادی دارد.
همچنین، طراحی فودکورت به عنوان قلب تپنده بخش غذایی، نیازمند رویکردی متخصصانه برای ایجاد تجربه‌ای متفاوت است.
مساحت مورد نیاز برای هر نفر در کافی‌شاپ‌ها بین ۱.۲ تا ۱.۴ متر مربع تعیین می‌شود. اندازه میزها در کافی‌شاپ‌ها بسته به نوع رستوران متفاوت است؛ میزهای دونفره در کافه‌تریا با ابعاد ۶۰ در ۶۰ سانتی‌متر و میزهای چهارنفره با ابعاد ۶۰ در ۱۱۰ سانتی‌متر طراحی می‌شوند.
طراحی رستوان مراکز تجاری باید به گونه ای باشد که چیدمان میز صندلی‌ها با ترتیب‌های گوناگون امکان پذیر باشد.
سیستم تهویه در مراکز تجاری
در مراکز تجاری، پس از ساعات کاری، دما باید حداقل ۱۶ درجه سانتی‌گراد باشد. تهویه هوا در واحدهای بزرگ‌تر باید از طریق فن‌های تخلیه‌کننده و مکنده هوا و همچنین سیستم‌های تهویه مطبوع انجام شود. در سیستم گرمایشی نیز باید گرمای تولیدشده توسط سیستم‌های روشنایی، افراد و کالاها در نظر گرفته شود.
طراحی پارکینگ در مجتمع تجاری
در مراکز خرید خطی، پارکینگ اغلب در فضای بین خیابان و جلوی فروشگاه‌ها قرار می‌گیرد. در مراکز خرید حومه‌ای و منطقه‌ای، پارکینگ بیشتر در طبقه همکف طراحی می‌شود. اما در مناطق تجاری به دلیل ارزش بالای زمین، پارکینگ‌ها معمولاً به صورت چندطبقه یا طبقاتی و به شکل متصل ساخته می‌شوند. در برخی پروژه‌ها نیز، برای بهره‌وری بیشتر، طراحی پارکینگ‌ها بر روی پشت‌بام مراکز خرید انجام می‌شود.
محوطه سازی و ایجاد فضای سبز مراکز تجاری
در گذشته ممکن است به محوطه‌سازی و ایجاد فضاهای سبز توجه کافی نشده باشد، اما امروزه معماران برای جذب افراد به مراکز و ایجاد انگیزه، به طراحی محوطه و فضاهای بیرونی نیز روی آورده‌اند. مجتمع تجاری سینا در شیراز نمونه‌ای از پروژه‌های تجاری است که در آن طراحی فضای سبز بیرون ساختمان به صورت اصولی اجرا شده است.
اگر قصد طراحی و ساخت مجتمع تجاری دارید، می‌توانید با همکاران ما در گروه معماری مدرن ویلا تماس بگیرید و ایده‌ها و نظرات خود را با مشاورین ما در میان بگذارید.
هزینه طراحی مجتمع تجاری: سرمایه‌گذاری برای آینده‌ای پررونق
اگر قصد دارید یک مجتمع تجاری پرسود احداث کنید، اولین و مهم‌ترین گام، طراحی آن است. هزینه‌ای که برای طراحی صرف می‌کنید، سرمایه‌گذاری بلندمدتی است که می‌تواند آینده‌ای موفق و پررونق را برای شما رقم بزند.
هزینه طراحی مجتمع تجاری به عواملی همچون متراژ بنا، پیچیدگی طرح، نوع مصالح و تجهیزات مورد استفاده و دستمزد طراح بستگی دارد. به طور کلی، این هزینه معمولاً بین 2 تا 5 درصد از کل هزینه ساخت پروژه را تشکیل می‌دهد.
انتخاب یک طراح حرفه‌ای و باتجربه نقش تعیین‌کننده‌ای در دستیابی به بهترین نتیجه با هزینه مناسب دارد. طراحان با تجربه می‌توانند با توجه به اصول فنی، اقتصادی و زیبایی‌شناسی، طرحی را ارائه دهند که علاوه بر جذابیت بصری، از نظر عملکرد نیز کارآمد و اقتصادی باشد.
برای اینکه هزینه دقیقی برای طراحی مجتمع تجاری خود داشته باشید، بهتر است با چندین طراح مشورت کنید تا با در نظر گرفتن نیازها و بودجه شما، تخمین دقیقی از هزینه‌ها ارائه دهند.
بررسی دو نمونه موفق مجتمع تجاری، تفریحی مدرن
طراحی معماری مراکز تجاری نقش بسزایی در جذب مشتریان و افزایش فروش دارد. در ادامه، دو نمونه موفق داخلی و بین‌المللی با طراحی خاص را معرفی می‌کنیم:
مجتمع تجاری ایران مال، یکی از بزرگ‌ترین مراکز خرید دنیا
مجتمع تجاری، اداری و تفریحی ایران مال، با وسعتی بیش از ۲۱ میلیون فوت مربع در تهران قرار دارد. این مجموعه بی‌نظیر با ترکیبی از معماری اسلامی‌و ایرانی طراحی شده و فضاهایی خاص مانند تالار آینه با ۳۸ میلیون قطعه شیشه، کتابخانه جندی‌شاپور، مسجد جامع و باغ ایرانی را در بر دارد. علاوه بر این، امکانات متنوعی از جمله شهربازی، سینماهای پیشرفته، زمین‌های ورزشی و مجموعه‌ای از رستوران‌های گوناگون، تجربه‌ای فراتر از خرید برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.
مرکز خرید K11 Musea – هنگ‌کنگ
در هنگ‌کنگ نمونه‌ای پیشرو از ترکیب فرهنگ، هنر و خرید را معرفی می‌کند. این مجموعه با سرمایه‌گذاری عظیم ۲.۶ میلیارد دلاری ساخته شده و شامل ۲۵۰ فروشگاه، ۷۰ رستوران، ۴۰ اثر هنری چشمگیر و برنامه‌های آموزشی متنوع است. طراحی داخلی مجلل و استفاده خلاقانه از آثار هنری، فضایی خاص و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای بازدیدکنندگان رقم زده است.
دیدگاه خود را بنویسید